Festeavgift og festing av grav

1. Kva er festeavgift?
2. Kva betyr festing av grav?
3. Kven kan vere festar?
4. Kor lenge kan ein feste ei grav?
5. Korleis er festereglane og kor mykje kostar det å feste ei grav?
6. Er tal graver lik tal gravsteinar?
7. Aukar festeavgifta etter kor mange som ligg gravlagt i ei grav?
8. Er det mogleg å feste vidare berre ei av dei to gravene i eit feste?
9. Kva skjer med grava når festetida er ute og ein ikkje ynskjer å fornye denne?

1. Kva er festeavgift?

Festeavgift (gravleige) er med og finansierar administrasjon, drift og vedlikehald av gravplassane.
Festeavgifter er ei av få inntektskjelder som fellesrådet har i tillegg til kommunal løyving.
Festeavgifta vert fastsett av kommunen etter framlegg frå fellesrådet.
Frå 01.01.2025 er gjeldande festeavgift for Sogndal kommune kr. 400,- i året pr. grav og frå 2026 vert avgifta auka årleg i tråd med auke i konsumprisindeksen. Ved feste av grav attmed ny, fri grav er festetida no 20 år ved første gongs feste, dvs. når den første grava vert teken i bruk. Med ny sats i 2025 betaler ein då kr 8.000 for å reservere grav attmed fri grav i 20 år. I alle andre tilfelle vert det i Sogndal krav inn festeavgift kvart femte år, det vil seie at du får ein faktura pålydande kr. 2000,- for å feste ei grav i 5 år.

På Namna minnelund på Stedje kyrkjegard innber feste litt andre ting, sjå eige punkt om namna minnelund.

2. Kva betyr festing av grav?

At ei grav er festa betyr at den er reservert til bruk og betalt festeavgift for. Festeansvaret må vere skrive på ein person. Festaren vert òg kontaktperson for kyrkjekontoret i høve grava, og er den som mottek faktura på festeavgift.
Den som er festar av ei grav kan bestemme:

1. kven som skal gravleggjast i grava
2. om det skal stå gravminne på grava
3. kva gravminne ein vil nytte
4. kva blomar/planter og pynt det skal vere i plantefeltet.

Det er festaren som er registrert som eigar av gravminnet og den ansvarlege skal difor vere ein fysisk person som sørgjer for at det vert ført jamleg tilsyn med at grav og gravminne er i samsvar med lover og forskrifter (jf. sikring av gravminne, planting).

3. Kven kan vere festar?

Det er dei pårørande sjølve som oftast avgjer kven det er som skal stå som festar for ei grav. Den som er ansvarleg for gravferda har førsterett til å verte festar av grava, så kven som vert peikan ut som ansvarleg for gravferd er dermed viktig. Oftast er dette den nærmaste pårørande, t.d. ektefelle til avdøde eller eit av borna. Festeansvaret må vere skrive på ein person og ikkje t.d. eit firma.
Ved usemje om kven som skal overta festeavtalar som den avlidne hadde ansvar for, må saka leggjast skriftleg fram for Sogndal kyrkjelege fellesråd for avgjerd.

4. Kor lenge kan ein feste ei grav?

Det er ulike lokale reglar for festing av graver. I tidlegare vedtekter var det fastsett ei maksimal festetid på 60 år før ein måtte søkje om å få feste grava lenger, men i ny vedtekt frå 2022 er det IKKJE sett noka slik øvre grense. I Sogndal er festetida frå 20 år ved feste av grav attmed ny, fri grav. Ein betaler altså for 20 år ved første gongs feste for å reservere grava attmed når den første grava (fri grav) vert teken i bruk. I  alle andre tilfelle vert det i Sogndal kravd inn festeavgift for 5 år om gongen. Ein får feste ei grav så lenge ein sjølv ynskjer det, og festet blir fornya ved å betale festeavgift for grava. Dersom ein ynskjer å seie opp festeavtalen og la grava gå attende til gravplassen ("slette" ei grav) må ein gi kyrkjekontoret melding om dette. Festaren får då tilsendt eit eige skjema for dette, fyller det ut og returnerer dette til kyrkjekontoret. Festaren kan då fjerne gravminnet sjølv (festar står som eigar av gravminne og gravutstyr), men det som ikkje er fjerna innan 6 månader etter festeforfall går over i gravplassen sitt eige.

5. Korleis er festereglane og kor mykje kostar det å feste ei grav?

Festeavgifta er ofte ulik frå kommune til kommune. Den vert bestemt lokalt av kommunestyret etter tilråding frå fellesrådet. Det er kyrkjekontoret som krev inn festeavgifta frå deg som festar.
I Sogndal kostar det kr. 400,- pr. grav pr. år (frå 01.01.2025) for ei ordinær festegrav. Det vert kravt inn for 5 år om gongen. (20 år ved første gongs feste av grav attmed ny, fri grav).
Nyttar ein ei frigrav/ny grav som ikkje er festa, har ein rett på fri grav i fredingstida. Det vil seie at ein ikkje får krav om festeavgift før fredingstida har gått ut.
For fylgjande gravplassar gjeld ei fredingstid på 20 år for kister og oskeurner:

• Leikanger
• Stedje
• Ølmheim
• Fjærland
• Kaupanger kyrkjegard
• Kaupanger Gravlund

For fylgjande gravplassar gjeld ei fredingstid på 30 år for kister og oskeurner:

• Husabø
• Tjugum
• Sæle
• Kvamsøy

NB! Ved gjenbruk av festa grav, får ein ikkje ny periode med fri grav (utan festeavgift). Nyttar ein ei grav som allereie er festa, så går festeperioden vidare som før. Den stoppar ikkje opp, eller blir endra i samband med slik gjenbruk/bruk av festa grav.
Festar ein ei grav attmed den nye grava, t.d. til attlevande ektefelle, får ein krav om festeavgift for denne grava for 20 år første gong, seinare 5 år om gongen. Ved bruk av denne festa grava, får ein heller ikkje 20/30 år fri for festeavgift. Ei festa grav blir aldri fri att, før den eventuelt går ut av feste eller ikkje blir festa vidare av dykk som pårørande.

6. Er tal graver lik tal gravsteinar?

Nei. Ein kan ha felles gravstein for fleire graver; t.d. har ein ofte ein felles gravstein for eit ektepar. Ekteparet er gjerne gravlagt ved sidan av kvarandre i 2 graver, men har felles gravstein. Når ein då t.d. får krav om festeavgift, får ein krav for to graver. Festeavgifta vert ikkje rekna ut frå kor mange gravsteinar ein har, eller med kor mange som ligg gravlagt der, men kor mange fysiske gravplassar i marka ein har.

7. Aukar festeavgifta etter kor mange som ligg gravlagt i ei grav?

Nei. Festeavgifta vert rekna pr. grav, og ikkje ut frå kor mange som ligg gravlagt der, eller kor mange gravsteinar ein har. Ei grav kan difor vere gjenbrukt fleire gonger, utan at dette får konsekvensar for festeavgifta. Ein betalar festeavgift pr. fysiske gravplass i marka.

8. Er det mogleg å feste vidare berre ei av dei to gravene i eit feste?

Ja. Det er mogleg å feste vidare berre ei av gravene frå eit feste som omfattar 2 graver. Den grava som ein ikkje ynskjer å feste vidare går attende til gravplassen og kan då nyttast av andre. Festaren disponerer då berre den eine grava som han ynskjer å feste vidare. Gravminnet må stå på den grava som vert festa vidare. Det tyder at dersom gravminnet står sentrert på gravstaden, må festar syte for at gravminnet vert flytta til den grava som vert festa vidare.

9. Kva skjer med grava når festetida er ute og ein ikkje ynskjer å fornye denne?

Dersom ein ikkje har ynskje om å fornye eit feste så skal grava slettast.
Då skjer fylgjande:

• Dersom festaren ikkje ynskjer å fornye festet, gir han melding til kyrkjekontoret om dette.
• Festaren får tilsendt eit skjema frå kyrkjekontoret, der ein signerer på at grava kan slettast. Festaren får då høve til å fjerne gravminnet frå kyrkjegarden på eigahand, eller at kyrkjekontoret kan gjere det for han. Gravminnet skal då bli fjerna innan 6 månader.
• Dersom kyrkjekontoret skal fjerne gravminnet, vert det fjerna frå grava og så mellomlagra ein periode på 6-12 månader før det vert destruert/knust. Dette for at namn og data frå ein gravstein ikkje skal kunne finnast att i etterkant. (Mellomlagring før destruksjon vert gjort fordi det har vore fleire tilfelle der det dukkar opp andre som ynskjer å feste grava vidare og då ynskjer å setje opp att gravsteinen.)
• Grava er då fri til å bli nytta av andre når fredingstida for grava er ute (20/30 år etter siste gravlegging).